In een eerdere blog heeft u al kunnen lezen wat smartengeld inhoudt. Smartengeld is schade die veroorzaakt is door verdriet, pijn, leed, gederfde levensvreugde of gemis. Om het slachtoffer (of de nabestaanden) tegemoet te komen, kan de rechtbank dus op verzoek een bedrag aan smartengeld toewijzen. Dat deze schade niet direct en eenvoudig in geld uit te drukken is, besprak ik al in deze blog.
Ondertussen is het smartengeld nog altijd in ontwikkeling. Zowel wat betreft de hoogte van het smartengeld als de wijze waarop het wordt begroot. In deze blog licht ik toe welke recente ontwikkelingen zich nu voordoen.
Wanneer heb je recht op smartengeld?
Allereest moet je als slachtoffer hebben op smartengeld. In de wet (artikel 6:106 BW) is bepaald dat je als slachtoffer in aanmerking komt voor smartengeld als:
a. de aansprakelijke persoon oogmerk had om schade aan jou toe te brengen;
b. je lichamelijk letsel hebt opgelopen, je geschaad bent in jouw goede naam of je op
een andere manier bent aangetast;
c. als er sprake is van schade ter nagedachtenis van een overleden persoon.
Als slachtoffer met letselschade heb jij in bovenstaande gevallen dus recht op een smartengeldvergoeding. Of dat jouw letsel is ontstaan door een verkeersongeval, medische fout of geweldsmisdrijf, maakt dan niet uit.
Begroting smartengeld
In zijn uitspraak van 17 november 2000 heeft de Hoge Raad aangegeven met welke factoren rekening moet worden gehouden bij de bepaling van de hoogte van het smartengeld, te weten:
- de aard van de aansprakelijkheid;
- de aard en omvang van het letsel en de gevolgen voor het slachtoffer;
- naar vergoedingen in vergelijkbare gevallen met vergelijkbaar letsel;
- de ontwikkelingen in andere landen met betrekking tot het smartengeld.
Aan de hand van voorgaande criteria dient dus in iedere zaak te worden bekeken hoe hoog de smartengeldvergoeding moet worden begroot.
Al een aantal jaar zien we dat de smartengeldvergoedingen steeds hoger worden. Zo hebben we eerder dit jaar een recordbedrag aan smartengeld voorbij zien komen. Op 12 juli 2024 heeft de rechtbank in Rotterdam het hoogste smartengeld ooit toegekend: € 400.000. Dit was voor een slachtoffer van een poging tot doodslag, waarbij hij ernstig hersenletsel opliep. Hij lag zes weken op de Intensive Care en moest meerdere operaties ondergaan. De rechtbank hield rekening met zijn jonge leeftijd, de ernst van het letsel en de grote impact op zijn leven.
ANWB Smartengeldgids
Om de begroting van de smartengeldvergoeding wat meer vatbaar te maken, heeft de ANWB Het Smartengeldboek opgesteld. Door de jaren heen is Het Smartengeldboek herzien, geïndexeerd en uitgebreid. Op dit moment wordt Het Smartengeldboek vaak gebruikt om de hoogte van het smartengeld te begroten.
Het Smartengeldboek is ingedeeld in vijf hoofdgroepen:
- smartengeld na ongeval
- smartengeld na medische fout;
- smartengeld na mishandeling;
- smartengeld bij niet-letsel;
- smartengeld na voeging.
Naast deze hoofdgroepen zijn er ook subgroepen te kwalificeren. Bijvoorbeeld in verschillende soorten letsels: arm- en beenletsel, hersenletsel, oogletsel etc. Maar ook is het mogelijk de hoofdgroepen te filteren door oorzaak, geslacht/leeftijd/beroep van het slachtoffer of de hoogte van het smartengeld.
Kortom, Het Smartengeldboek beoogt de hoogte van het smartengeld te kaderen zodat rechtszoekenden aansluiting kunnen vinden bij het vaststellen van het smartengeld.
Noodzaak nieuw model
Toch heeft de Universiteit van Rotterdam in opdracht van de Raad voor de Rechtspraak een nieuw conceptmodel opgesteld genaamd ‘De Rotterdamse Schaal’. Volgens de Raad voor de Rechtspraak bevat de huidige Smartengeldgids onvoldoende ordening en is de ordening historisch gegroeid en is zij niet altijd even goed te volgen.
Een van de voorbeelden die wordt genoemd is dat het niet duidelijk is waarom de oorzaken van verschillende soorten letsel (bijvoorbeeld verkeer, medisch, arbeid en strafbare feiten) wordt gemaakt. De relevantie zou daarvan ontbreken.
Ook bevatten de uitspraken in de Smartengeldgids telkens korte samenvattingen. Dat wekt de suggestie dat de rechter die omstandigheden heeft meegewogen in de hoogte van het smartengeld. Maar in de samenvattingen wordt niet vermeld waarom en hoe deze omstandigheden van betekenis zijn voor het toegekende bedrag aan smartengeld.
Rotterdamse schaal
De Raad voor de Rechtspraak streeft dus naar een ordening van de hoogte van het smartengeld. De Rotterdamse Schaal dient dan ook meer inzichtelijkheid, meer consistentie en meer efficiëntie te bieden.
Bij de totstandkoming van de schaal is onder andere gekeken naar de Engelse Guidelines for the Assessment of General Damages in personal Injury Cases Guidelines en de Ierse en Noord-Ierse Guidelines.
De schaal beschrijft welke smartengeldvergoedingen in het algemeen passen bij welk letsel. De basisstructuur is dat een letselcategorie of type normschending/delict wordt omschreven. Binnen elke categorie is een bandbreedte beschreven, zodat bij ieder slachtoffer maatwerk kan worden toegepast.
Ook biedt de schaal aanknopingspunten voor de vaststelling van smartengeld in uiteenlopende categorieën. Bijvoorbeeld bij een specifiek letsel of juist meervoudig letsel.
De eerste conceptversie van de Rotterdamse Schaal is in september 2024 ter consultatie online geplaatst op www.derotterdamseschaal.nl. Naar verwachting zal – aan de hand van de daaropvolgende reacties – de conceptversie worden ontwikkeld tot een nieuwe versie die medio 2025 wordt opgeleverd aan de Raad voor de Rechtspraak.
Wordt vervolgd.
Comments