Het uitgangspunt is dat iedereen zijn eigen schade draagt, dit tenzij (o.a.) iemand anders aansprakelijk is. Een veelvoorkomende grondslag voor aansprakelijkheid betreft de onrechtmatige gevaarzeting.
Het is niet zo dat iedere gevaarzettende situatie tot aansprakelijkheid leidt indien schade ontstaat. De enkele mogelijkheid dat een ongeval kan ontstaan door een gedraging, maakt die gedraging nog niet direct onrechtmatig. Neen, gevaarscheppend gevaar is alleen onrechtmatig indien geoordeeld wordt dat de veroorzaker zich naar maatstaven van zorgvuldigheid van dat gedrag had moeten onthouden.
Gevaarzetting
In 1965 heeft de Hoge Raad (het hoogste Nederlandse rechtsorgaan) de voorwaarden voor gevaarzetting geformuleerd, welke criteria nu nog altijd gelden. In die zaak ging het om een meneer die in een donkerbruincafé in Amsterdam zat. Toen hij naar toilet moest, viel hij onderweg daar naartoe door een openstaand kelderluik. Een leverancier van het café had het kelderluik kort daarvoor opengezet, waarna niemand dit luik meer had gesloten en/of de cafébezoeker(s) had gewaarschuwd. De man viel zodoende onderweg naar toilet naar beneden, waardoor hij ernstig letsel opliep. Was deze situatie onrechtmatig of diende de cafébezoeker zijn eigen schade te dragen omdat hij beter had moeten opletten? De afweging van deze vraag betreft de kern van gevaarzetting.
Om te bepalen of sprake is van onrechtmatige gevaarzetting, dienen de navolgende vragen te worden beoordeeld:
1. Is het waarschijnlijk dat iemand in die situatie niet goed oplet en/of onvoorzichtig is?
2. Hoe groot is de kans dat door deze onoplettendheid / onvoorzichtigheid ongevallen ontstaan?
3. Kunnen de gevolgen van zo’n ongeval ernstig zijn?
4. In hoeverre is het bezwaarlijk om veiligheidsmaatregelen te treffen om de kans op ongevallen te verkleinen?
Aansprakelijkheid
In de zaak van het Amsterdamse café werd geoordeeld dat de veroorzaker van de gevaarzettende situatie aansprakelijk was. Desondanks hoefde niet de gehele schade van de cafébezoeker te worden vergoed. Bepaald werd namelijk dat het slachtoffer eigen schuld had aan het ontstaan van het ongeval; op het pad waar hij liep stonden namelijk een aantal kistjes met lege flesjes opgesteld, wat gezien de opvallende plek voor die kistjes reden voor het slachtoffer had moeten zijn om beter om zich heen te kijken. Daarom hoefde (slechts) 50% van zijn schade te worden vergoed.
De vraag of een partij aansprakelijk is vanwege gevaarzetting wordt vaak aan de rechter voorgelegd. Het is namelijk echt afhankelijk van de omstandigheden van het geval of iemand aansprakelijk is vanwege het laten ontstaan van een gevaarlijke situatie.
Wel sprake van onrechtmatige gevaarzetting
Voorbeelden van zaken waarin werd geoordeeld dat er sprake was van onrechtmatig handelen, betreffen de situatie waarin de Politie (als noodmaatregel) voor een wildrooster een touw had gespannen waardoor een fietser ten val kwam, de zaak waarin een aannemer platen los op een tegelvloer had gelegd, de kwestie waarin iemand een duw in de rug gaf aan een ander waarmee hij net ijsvoetbal had gespeeld, het geval waarbij iemand in ondiep water dook zonder dat ervoor was gewaarschuwd dat het daar ondiep was en de situatie waarin tijdens het uitgaan een man in aangeschoten toestand een ander – in een impuls en onverwacht – 30 cm optilde, waarna bij het neerkomen letsel ontstond.
Geen sprake van onrechtmatige gevaarzetting
Voorbeelden van zaken waarin werd geoordeeld dat geen sprake was van onrechtmatige gevaarzetting betreffen de situatie waarbij een onervaren skiër in een skihal over de schans ging (en viel), de zaak waarin een wandelaar was gestruikeld over een parasolvoet van een café, de kwestie waarin iemand een tennisbal onderhands teruggooide naar een hond maar waarbij de bal via de leuning van een stoel in het oog van een ander kwam en de situatie waarin een bezoeker van een podium viel omdat hij niet (meer) in de gaten had dat hij op een verhoging stond.
Of een slachtoffer zijn of haar schade kan verhalen op een veroorzaker van een gevaarlijke situatie is dus afhankelijk van de omstandigheden van het geval. Het is belangrijk dat steeds zorgvuldig naar al die omstandigheden wordt gekeken.
Vragen?
Zoals u bekend, denken wij graag met slachtoffers mee. Hebt u vragen op het gebied van aansprakelijkheid, schade en verzekeringen, dan kunt u altijd vrijblijvend telefonisch contact met ons opnemen.