Een winkelbeveiliger ziet dat een bezoekster de vulling uit een tas haalt en die tas meeneemt richting de kassa. Op het moment dat de bezoekster in de gaten heeft dat de beveiliger haar in de smiezen heeft, gooit zij de tas weg. De beveiliger spreekt de verdachte aan, waarna in eerste instantie een wat grimmige sfeer ontstaat. Vervolgens snelt de bezoekster weg en springt zij achterop de fiets bij een voorbijganger. De beveiliger geeft echter niet op en rent er achteraan. Uiteindelijk weet hij de op de fiets zittende verdachte in te halen. Hij pakt haar bij de schouder vast. Maar dat gaat niet zoals gewenst; de verdachte valt van de fiets, waarbij zij zowel haar kuit- als scheenbeen breekt. Meerdere operaties en een langdurig revalidatietraject volgen.
Voor haar schade spreekt het slachtoffer (de vluchtende verdachte) de winkelbeveiliger aan. De beveiliger betwist schadeplichtig te zijn.
Recent is deze zaak voorgelegd aan het Gerechtshof te Den Haag. Is de beveiliger aansprakelijk?
Helder is het dat het in beginsel niet is toegestaan om iemand, die achterop een fiets zit, dusdanig vast te pakken dat zij van de fiets valt en daardoor ernstig letsel oploopt. In beginsel ben je als veroorzaker (degene die vastpakt) dan aansprakelijk.
Echter, de wet kent ook rechtvaardigingsgronden. Een rechtvaardigingsgrond ontneemt de onrechtmatigheid aan een gedraging. Voorbeelden van rechtvaardigingsgronden zijn overmacht, noodweer én een burgeraanhouding. En dat laatste is hier het geval; de winkelbeveiliger probeerde de vluchtende dame, die hij op heterdaad had betrapt op een poging tot diefstal, aan te houden.
Een rechtvaardigingsgrond kan dus worden aangevoerd als middel om aan aansprakelijkheid te ontsnappen. Rechtvaardigingsgronden geven echter geen onbeperkte vrijbrieven voor onrechtmatig handelen. Het is dus niet zo dat je als burger altijd alles mag doen om verdachten aan te houden. Steeds moet een belangenafweging worden gemaakt.
In deze zaak heeft het Gerechtshof besloten dat de winkelbeveiliger niet aansprakelijks is. Het Gerechtshof vindt het vastpakken aan de schouder in dit geval niet disproportioneel. Het Hof geeft daarbij aan dat de beveiliger niet hoefde te verwachten dat de vluchtende verdachte op deze wijze zou vallen en daarbij ook nog eens zwaar letsel zou oplopen. Ook is het Gerechtshof van oordeel dat er geen (lichtere) alternatieven voorhanden waren om de beoogde aanhouding te realiseren. De beveiliger had de verdachte immers al aangesproken, waarna zij juist vluchtte.
De beveiliger hoeft de schade van de gewond geraakte verdachte dus niet te vergoeden. Het beroep op de rechtvaardigingsgrond slaagt. De stelling van de verdachte dat de tas – die zij had gepakt – niet duur was, doet hier niets aan af. De beveiliger mocht haar vastpakken.
Zoals aangegeven, moet bij een beroep op een rechtvaardigingsgrond steeds een belangenafweging worden gemaakt. Er zijn ook veel uitspraken bekend waarin is geoordeeld dat een beroep op een rechtvaardigingsgrond niet slaagt. Zo oordeelde de Rechtbank in Amsterdam dat de beveiligers van een bekende politicus onrechtmatig hadden gehandeld bij een burgeraanhouding omdat zij niet aannemelijk konden maken dat er sprake was van bedreiging. Zo oordeelde het Gerechtshof in ’s-Hertogenbosch dat de bediener van een lichtinstallatie op een galafeest aansprakelijk was omdat hij het been van iemand vastpakte die in de installatie was geklommen. En zo werd in een zaak, die zelfs aan de Hoge Raad werd voorgelegd, geoordeeld dat de wijze van de burgeraanhouding disproportioneel was gezien de ernst van het feit (eieren gooien) en de voorzienbaarheid van het ontstaan van letsel bij het vastpakken van iemand die hard fietste.
Of een slachtoffer zijn of haar schade kan verhalen op een ander is en blijft dus afhankelijk van de omstandigheden van het geval. Het is belangrijk dat steeds zorgvuldig naar al die omstandigheden wordt gekeken. Geen zaak is hetzelfde.
Vragen?
Zoals u bekend, denken wij graag mee. Hebt u vragen op het gebied van aansprakelijkheid, schade en verzekeringen, dan kunt u altijd vrijblijvend telefonisch contact met ons opnemen
Comments